Onbekend stilleven van James Ensor duikt na 80 jaar plots op

Een verloren gewaand schilderij van James Ensor, dat tot nu toe enkel bekend was uit een notaboekje van de kunstenaar, zal eind deze maand geveild worden bij Arenberg Auctions in Brussel. Het gaat om een stilleven met roze en witte bloemen in een vaas, een werk dat decennialang bij een privéverzamelaar verborgen was. De ontdekking komt als een verrassing in dit Ensorjaar, dat in het teken staat van de 75e sterfdag van de kunstenaar.

Een verrassende ontdekking

James Ensor (1860-1949) wordt algemeen beschouwd als een van de grootste Belgische schilders en een belangrijke vernieuwer van de moderne kunst in België. Hoewel Ensor vooral bekend is om zijn werken met maskers, maakte hij ook talrijke stillevens. Het pas ontdekte werk toont een vaas in blauw en bruin aardewerk met een boeket witte en roze bloemen.

Het schilderij is opgedragen aan zijn vrienden, de heer en mevrouw Demoulière, met een handgeschreven inscriptie bovenaan: “Pour mes amis Demoulière, / [multiplicateurs de] charité, amis de nos / [aimés de France] et de souffrance. / J.E.” Dit maakt het werk extra bijzonder en persoonlijk.

Bekend uit een notaboekje

Ensor hield gedetailleerde notities bij van zijn schilderijen in een notaboekje, bekend als het Liber Veritatis, dat van 1929 tot 1941 werd bijgehouden en nu in het Art Institute of Chicago wordt bewaard. Het stilleven dat nu boven water is gekomen, staat beschreven in dit schetsboek en kan daardoor gedateerd worden op 18 april 1940. Ensor maakte dit werk op 80-jarige leeftijd.

Het schilderij was tot nu toe nooit in het openbaar getoond en was enkel bekend via de schets en notities in Ensors notaboekje. De privéverzamelaar bij wie het werk al die jaren verbleef, hield het verborgen voor het grote publiek.

Een zeldzame vondst

Henri Godts, veilingexpert bij Arenberg Auctions, verklaart: “Het mag op z’n minst bijzonder genoemd worden dat het schilderij nu, na al die decennia, weer is opgedoken. De compositie en kleuren komen overeen met de schets, en de opdracht, signatuur en afmetingen komen overeen met Ensors handschrift op het schilderij. Niet alleen is het bijzonder dat dit werk zo goed gedocumenteerd is, het is ook opzienbarend dat een schilderij dat 80 jaar niet op de markt verschenen is en wel spoorloos leek, uitgerekend in het Ensorjaar weer boven water komt.”

Eerbetoon aan Ensor

Het Mu.ZEE in Oostende organiseerde dit voorjaar een tentoonstelling met vijftig stillevens van Ensor uit binnen- en buitenlandse musea en privécollecties. Deze primeur voor het Ensorjaar 2024 toonde een nooit eerder vertoonde verzameling van Ensors stillevens. De ontdekking van dit nieuwe werk verrijkt Ensors oeuvre en benadrukt zijn veelzijdigheid als kunstenaar.

James Ensor was een pionier van de Belgische modernistische kunst. Zijn avant-gardistische benadering en scherpe kritiek op de bourgeoisie, vaak uitgebeeld door middel van macabere thema’s zoals skeletten en maskers, zijn terug te vinden in zijn bekendste werk, ‘De Intocht van Christus te Brussel (1888)’.

Veiling bij Arenberg Auctions

Van 27 tot 29 juni zal Arenberg Auctions, naast het onbekende stilleven, ook tien etsen van Ensor veilen. Het olieverfschilderij van de vaas wordt getaxeerd op 10.000 euro.

(Tekst Serge Jansen van www.westnieuws.be)