Première winter wonderland in Het Witte Paard: sasha & davy verrassen met unieke variétéshow 
Stadskernvernieuwing
Puzzelstukjes uit het verleden: stand van zaken archeologische opgravingen
De stadskernvernieuwing in Torhout brengt heel wat archeologische onderzoek met zich mee. Sinds september 2021 zijn de archeologen van RAAP België aan de slag in het centrum. De archeologische opgravingen zorgden voor opmerkelijke vondsten, van middeleeuwse straten vol met munten tot skeletten, tot een riddertje op zijn paard als speelgoed. Allemaal tastbare bewijzen van de ‘gouden eeuwen’ van Torhout.
Het archeologisch onderzoek verloopt steeds gefaseerd, voorafgaand op de voorziene werken. Op die manier is er een vlotte vooruitgang. De zones binnen de eerste fase van de stadskernvernieuwing zijn volledig afgewerkt. Op vandaag zijn ze bezig ter hoogte van de kerk. Daar komen immers zes bomen die in ruime boomputten zullen worden geplant. Uit de eerste fase zijn opmerkelijke vondsten aan het daglicht gekomen.
Schepen van cultuur en erfgoed, Lieselotte Denolf: “De resultaten van de opgraving zijn, om het mild uit te drukken, zéér opmerkelijk te noemen. Vele van de archeologische vondsten die aangetroffen zijn, waren hiervoor ongekend. Ze dragen bij tot de kennis over het rijke verleden van de stad. Grofweg in de 10de tot 13de eeuw moest Torhout immers niet onderdoen voor andere grote steden in historisch Vlaanderen. De middeleeuwse jaarmarkten van Torhout zijn goed gekend bij historici. Tot nu toe echter, bleven tastbare bewijzen van deze ‘gouden eeuwen’ van Torhout uit. Dankzij dit archeologisch onderzoek zagen heel wat vondsten na 1000 jaar opnieuw het daglicht en hebben we concrete bewijzen voor deze gouden eeuwen.”
Middeleeuwse straten en verloren voorwerpen
De gouden tijd vertaalt zich in verschillende opzichten. Zo kwamen zowel in de huidige Zuidstraat en rondom de markt onder het asfalt middeleeuwse straten tevoorschijn. Op sommige plaatsen konden minstens zes opeenvolgende fases worden onderscheiden. Ze dateren ruwweg uit de 10de tot 12de eeuw. Het oude wegdek bestond uit een laag lokale zandsteen. Men heeft kosten noch moeite gespaard om op regelmatige tijdstippen de hoofdstraat van noord naar zuid te vernieuwen.
Echter waren er ook periodes waarin de straten bedekt waren met een dikke laag modder. Zowel op het wegdek als in deze lagen zijn heel wat voorwerpen gevonden. Op basis van de aard van de voorwerpen kon worden vastgesteld dat het voornamelijk om ‘verloren voorwerpen’ ging.
Zo zijn er heel wat mailles gevonden, dit zijn kleine zilveren middeleeuwse munten. Op basis van de afbeeldingen die erop voorkomen dateren de oudste uit de 8ste eeuw, maar de meesten horen thuis in de 11de en 12de eeuw. De munten zijn onder meer geslagen te Ieper, de abdij van Ename, Sint-Omaars, Valenciennes en zelfs uit Provins in de Champagnestreek. De herkomst kan ontegensprekelijk worden gelinkt aan het belang van de jaarmarkt van Torhout.
Daarnaast zijn nog heel wat andere verloren spullen aangetroffen: ringetjes, messen, pijlpunten, een ridderspoor, onderdelen van paardentuig, een riddertje op zijn paard als speelgoed. Een grote hoeveelheid stukjes koper kan de locatie van de ketellapper bijna exact bepalen. Ook te vermelden zijn de vele schoenonderdelen in leer en vele hoefijzers. Zowel mens als dier heeft de zuigkracht ondervonden van de modderlagen waarmee de straten geleidelijk aan mee werden afgedekt. Het aantal middeleeuwse hoefijzers (ca. 50) die er zijn aangetroffen is ongezien in Vlaanderen.
Maar geen stad en markt zonder huizen. Jammer genoeg zijn er geen directe aanwijzingen van één complete woning uit één bepaalde fase. Dat heb je in een stad die blijft voortleven. Huizen worden meerdere malen verbouwd, en dat zie je ook in de bodem. Enerzijds troffen de archeologen in het zuiden van de Markt een kluwen aan kuilen aan die dienden om houten palen – de draagstructuur van een huis in vakwerkbouw – in op te richten. Op een andere locatie zijn dan weer een opeenvolging van meer dan 20 lemen vloertjes geregistreerd.
Centraal op de markt is een fundering in veldsteen aangetroffen. Het gaat om de onderbouw van een 13de-eeuwse constructie. De functie van het gebouw is niet gekend. Het gebruik als stadshal is een mogelijke optie. Andere resten van verdwenen gebouwen zijn gevonden vlakbij het vrijetijdshuis. Grote massieven in gele baksteen moeten als pijlers hebben gediend van een vrij groots gebouw. Er zijn bronnen die wijzen op de aanwezigheid van een belfort in het centrum. Maar geen van de funderingen kan hieraan met zekerheid worden gelinkt.
Onverwachte en verwachte skeletten
Ter hoogte van de markt kwamen, geheel onverwachts, menselijke skeletten aan het licht. Die verwachten de archeologen sowieso rond de kerk, maar niet in het centrum van de stad. De meeste graven bleken van kinderen te zijn, maar ook enkele volwassen vonden er hun laatste rustplaats. Zeer uitzonderlijk zijn twee grote bolle kookpotten die als laatste rustplaats voor baby’s dienden. Bij elk van hen was een muntje meegegeven. Daardoor is geweten dat deze uit het begin van de late 13de eeuw/vroege 14de eeuw dateren.
Meer vanzelfsprekend zijn de skeletten die nu aan het licht komen nabij de kerk. De oudste voorloper van de kerk dateert minstens uit de 8ste eeuw en is vermoedelijk zelfs nog ouder. Uit die periode, de Karolingische periode, zijn voorlopig weinig resten aangetroffen. Een zeer brede gracht ter hoogte van het oude stadshuis vormde mogelijk de grens van de stad in deze tijd.
Romeinse periode
Nog ouder zijn een gracht en enkele vondsten uit de Romeinse periode. Daarbij gaat het om enkele munten, een mantelspeld, wat scherven en dakpannen. Dat er in de Romeinse periode reeds bewoning was ter hoogte van de kerk werd tijdens een oudere opgraving al waargenomen.
Wat nu?
Schepen van cultuur en erfgoed, Lieselotte Denolf: “In augustus gaat de tweede fase van de stadskernvernieuwing van start. Daarbij zullen de archeologen de Zwanenstraat, gelegen voor de kerk, onderzoeken. De verwachting is hoog aangezien dit de oudste kern is van de stad. Na al het speurwerk volgt nog een periode van verwerking en opzoekwerk. Door de nieuwe en bestaande kennis samen te brengen belooft de geschiedenis van Torhout nog boeiender te worden dan wat nu reeds is gekend.”
Archeologiedagen 21 mei
Krijg je niet genoeg van de archeologische opgraving? Kom dan tijdens de Archeologiedagen naar ‘Torhou(d)t van archeologie!’, georganiseerd door IOED Raakvlak en RAAP België op zaterdag 21 mei.
