De ziel van Sint-Rijkers: een symbool van verleden en toekomst

Te midden van de rustige vlakten van de Westhoek prijkt een indrukwekkend nieuw oriëntatiepunt: De ziel van Sint-Rijkers. Dit kunstwerk, ontworpen door de Poperingse kunstenaar Marc Cordenier, markeert de locatie van de verdwenen kerk van Sint-Rijkers, een dorp dat eeuwen geleden uit het landschap verdween, maar in de herinneringen voortleeft. De inhuldiging van het werk is meer dan een artistieke gebeurtenis; het is een moment van reflectie op archeologie, erfgoed en het samenspel tussen landschap en cultuur.

Een plek met een rijke geschiedenis

Op de kruising van de Sint-Rijkersstraat en de Papestraat stond ooit de parochiekerk van Sint-Rijkers, voor het eerst vermeld in 1086. Het dorp kende vanaf de 16e eeuw een neergang, en de kerk werd tijdens de Franse Revolutie verwoest. Uiteindelijk verdween het gebouw in 1812 volledig, en de grond werd voor landbouw gebruikt. Slechts enkele archeologische resten herinnerden aan de plek waar eens een levendig dorp stond.

Begin jaren 2000 kwamen menselijke resten, bakstenen en aardewerk aan het licht tijdens ploegen op de site. Dit leidde tot een geofysisch onderzoek door de Universiteit Gent, dat de aanwezigheid van waardevolle archeologische overblijfselen bevestigde. Om dit erfgoed te beschermen en te herdenken, besloot de Vlaamse overheid tot de oprichting van een landmark.

De creatie van een landmark

In 2022 startte een ontwerpwedstrijd voor een monument dat de historische betekenis van de plek zou belichamen en bezoekers een uniek perspectief op het landschap biedt. Marc Cordenier won met zijn ontwerp: een 4,60 meter hoge monoliet van rode baksteen. Het interieur, met ribben die naar de hemel wijzen, roept associaties op met kerkarchitectuur. Een wenteltrap in cortenstaal leidt bezoekers naar een platform dat een panoramisch uitzicht biedt over de Westhoek. De naam, De ziel van Sint-Rijkers, is symbolisch voor de spirituele en historische gelaagdheid van de site.

Het kunstwerk werd strategisch geplaatst om de archeologische resten in de bodem te beschermen. Rondom het kunstwerk werden struiken zoals meidoorn en vlier aangeplant, terwijl een nabijgelegen poel een habitat biedt voor salamanders. Deze ecologische maatregelen versterken de landschappelijke waarde van de locatie.

Ruilverkaveling als drijvende kracht

Het kunstproject is verweven met de ruilverkaveling Sint-Rijkers, een grootschalig initiatief van de Vlaamse overheid dat in 2009 begon. Het doel: landbouwgronden efficiënter indelen, erfgoed behouden en het landschap multifunctioneel inzetten. In totaal werden bijna 3000 percelen herverdeeld over een zone van 1855 hectare. Naast betere landbouwstructuren heeft de ruilverkaveling ook fiets- en wandelpaden, waterbeheersmaatregelen en natuurontwikkeling gerealiseerd.

Volgens Vlaams minister van Omgeving en Landbouw, Jo Brouns, symboliseert dit project een duurzame toekomst voor zowel landbouw als natuur: “Dit is een voorbeeld van hoe we schaarse open ruimte efficiënt kunnen benutten en tegelijkertijd erfgoed en recreatie versterken.”

Een nieuwe ontmoetingsplek voor iedereen

De site is eenvoudig te bereiken via het fietsnetwerk Westhoek en een wandelpad vanuit Alveringem. Naast het kunstwerk worden een picknickplaats en fietsenstalling gerealiseerd door Westtoer. Bezoekers kunnen via een QR-code op de site meer te weten komen over de geschiedenis en de totstandkoming van De ziel van Sint-Rijkers. Voor wie meer informatie zoekt, zijn details beschikbaar via alveringem.be/dezielvansintrijkers.

Een blijvende herinnering

De ziel van Sint-Rijkers brengt het verleden naar de oppervlakte en slaat een brug naar de toekomst. Het herinnert aan wat verloren is gegaan en nodigt uit tot rust en bezinning. Tegelijk draagt het bij aan een duurzame en respectvolle omgang met onze omgeving, waarin zowel natuur als geschiedenis een volwaardige plaats krijgen.

Contact:
Meer info via www.vlm.be
Of bezoek de site: www.alveringem.be

Tekst Serge Jansen van www.westnieuws.be