Juridische, maar bitterzoete overwinning voor boomverzorger Günther Claes tegen bomenkap in Diksmuide

Diksmuide, België, 12 april 2024

De Raad voor Vergunningsbetwistingen heeft op 28 maart 2024 een omgevingsvergunning voor de bouw van een industriële loods in Heernisse vernietigd, na een rechtszaak aangespannen op initiatief van Günther Claes die betoogde dat het project ernstige schade zou toebrengen aan lokale vleermuis- en vogelpopulaties.

De zaak concentreerde zich op de geplande kapping van bomen op het projectterrein, waarvan men vermoedt dat ze dienen als rust- en voortplantingsplaats voor verschillende beschermde diersoorten. De milieuorganisatie die de zaak aanbracht, betoogde dat de verleende omgevingsvergunning in strijd was met het Soortenbesluit, dat expliciet het opzettelijk vernielen van nesten en rustplaatsen van beschermde soorten verbiedt.

De Raad voor Vergunningsbetwistingen stelde vast dat de oorspronkelijke besluitvorming rond het project aanzienlijke juridische en ecologische tekortkomingen vertoonde. Het oordeel wees op het onvoldoende karakter van compenserende maatregelen, zoals het plaatsen van vleermuiskasten en spechtkasten, die niet afdoende werden geacht om de ecologische functionaliteit van het gebied te behouden.

Dit vonnis zet een belangrijk precedent voor de benadering van bouwprojecten in beschermde gebieden, vooral met betrekking tot hun ecologische impact op beschermde diersoorten. Het benadrukt de noodzaak voor overheden en ontwikkelaars om milieueffectbeoordelingen grondiger uit te voeren en de bescherming van biodiversiteit als prioriteit te behandelen.

In een onverwachte wending heeft Günther Claes, een fervent natuurbeschermer, zijn beroep gewonnen tegen de kap van bomen bij het Esenkasteel in Diksmuide. Ondanks zijn juridische overwinning waren de bomen reeds geveld voordat de beslissing viel, wat de overwinning toch een beetje bitterzoet maakt.

De zaak kwam aan het licht toen een bouwbedrijf toestemming kreeg om op industriegrond naast het Esenkasteel te bouwen, wat volgens hen de kap van de bomen noodzakelijk maakte. In een recente beslissing heeft de Raad voor Vergunningsbetwistingen een opmerkelijke uitspraak gedaan met betrekking tot de ontwikkeling van landelijke gebieden in Esen, onderdeel van de gemeente Diksmuide. Deze beslissing, gedateerd 28 maart 2024, handelt over een geschil tussen natuurbehoudsorganisatie Bescherm Bomen & Natuur VZVV op initiatief van Günther Claes en de provincie West-Vlaanderen.

De kern van het conflict draait om een omgevingsvergunning die door de provincie werd verleend aan Covemaeker Construct bv, voor het bouwen van een opslagloods en het rooien van bomen op het terrein gelegen aan Klêine Dries 12. Het gebied, bekend om zijn natuurlijke schoonheid, omvat kadastrale percelen 599C, 601D en 730B. Bescherm Bomen & Natuur VZVV, vertegenwoordigd door advocaat Marleen Ryelandt, diende aanvankelijk een verzoek in voor de schorsing van deze vergunning op grond van uiterst dringende noodzakelijkheid in april 2023. Dit verzoek werd echter verworpen door de Raad voor Vergunningsbetwistingen op 28 april 2023. De verzoekende partij Bescherm Bomen & Natuur VZVV diende daarop op initiatief van Günther Claes een verzoek tot voortzetting van de zaak in.

Het debat in de rechtszaal, geleid op 13 februari 2024, benadrukte de verschillende perspectieven rond landgebruik en milieubescherming. Advocaten van alle partijen lichtten hun standpunten toe, waarbij de nadruk lag op de noodzaak om duurzame ontwikkeling te balanceren met milieuoverwegingen. De raad heeft het administratief dossier grondig bekeken en heeft gehoor gegeven aan de antwoordnota’s van de betrokken partijen. Na intensieve beraadslaging is besloten de oorspronkelijke beslissing van de deputatie van de provincieraad, om de omgevingsvergunning te verlenen, in stand te houden. Op het kantoor van de burgemeester en schepenen in Diksmuide werd destijds een omgevingsvergunning voor een nieuwe opslagloods geweigerd, wat de eerste in een reeks aan juridische confrontaties zou worden. De aanvraag betrof de bouw van een loods, de aanleg van erfverharding, en het rooien van bomen op de bedrijfssite aan de Kleine Dries 12. Deze gronden liggen in een gebied aangeduid voor milieubelastende industrie en maken deel uit van het ruimtelijk uitvoeringsplan voor Diksmuide.

De aanvankelijke afwijzing werd gevolgd door een hernieuwde poging op 18 juli 2022, waarbij dezelfde activiteiten werden voorgesteld. De nieuwe aanvraag bracht meerdere milieuadviezen met zich mee, die een aanzienlijke invloed hadden op de verdere besluitvorming. Ondanks een negatief advies van de milieuraad op 3 oktober 2022, werd er toch een voorwaardelijk gunstig advies uitgebracht door de stedelijke dienst natuur en landschap twee dagen later.

Het college van burgemeester en schepenen verleende uiteindelijk op 11 oktober 2022 een voorwaardelijke omgevingsvergunning. Dit besluit werd echter snel betwist door de verzoekende partij die op 16 november 2022 beroep aantekende. In de tussentijd was het Agentschap voor Natuur en Bos kritisch over het project, vooral vanwege de mogelijke verstoring van lokale vleermuispopulaties, wat leidde tot een aanvankelijk ongunstig advies op 16 januari 2023.

Als reactie op de bezorgdheden rond de vleermuizen, voerde de tussenkomende partij op 27 januari 2023 een vleermuisscreening uit. Deze studie identificeerde meerdere holten in bomen, en hoewel er geen directe aanwijzingen van vleermuizen waren, werden er milderende maatregelen voorgesteld. Dit resulteerde in een voorwaardelijk gunstig advies van het Agentschap voor Natuur en Bos op 27 februari 2023.

Op 30 maart 2023 werd het beroep ongegrond verklaard door de verwerende partij en werd een omgevingsvergunning verleend, met strikte naleving van de ecologische richtlijnen, waaronder het vermijden van het rooien van bomen tijdens het broedseizoen en het installeren van vleermuizenkasten. Het is deze beslissing van 30 maart 2023 die door de natuurbehoudsorganisatie Bescherm Bomen & Natuur VZVV op initiatief van Günther Claes uiteindelijk wordt aangevochten. Günther Claes wil immers vermijden dat de bomen er alsnog gerooid worden. Er volgt daarop een juridische strijd waarin de natuurbehoudsorganisatie Bescherm Bomen & Natuur VZVV op initiatief van Günther Claes de impact van stedelijke ontwikkeling op natuurlijke habitats heeft belicht en uiteindelijk hiermee de raad voor vergunningsbetwistingen kan overtuigen.

De kern van de juridische strijd vestigt de aandacht op de bescherming van inheemse diersoorten en hun leefomgevingen. Het centrum van deze controverse is een voorgestelde bouwontwikkeling bij het Esenkasteelpark, waarbij de bomen, mogelijk met vleermuiskolonies, dreigen te worden gekapt. Deze situatie heeft geleid tot een beroep tegen een omgevingsvergunning die eerder door de lokale autoriteiten was verleend.

De zaak kwam aan het licht na een aanvankelijke weigering van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) om goedkeuring te verlenen voor de bouw, onder vermelding van onvoldoende gegevens om de impact op beschermde diersoorten adequaat te beoordelen. Dit leidde tot een noodzaak voor een grondigere evaluatie van de potentiële milieueffecten, in het bijzonder op de ruige dwergvleermuis, een soort bekend om zijn strenge beschermingsstatus onder de Habitatrichtlijn van de Europese Unie.

De rechtstreekse confrontatie tussen behoud van de natuur en stedelijke uitbreiding heeft tot verdeeldheid geleid onder de lokale bevolking en milieudeskundigen. Het gewonnen beroep benadrukt de schending van meerdere wettelijke bepalingen, waaronder artikelen 14 en 20 van het Soortenbesluit, die beide de bescherming van specifieke diersoorten reguleren. Het beroep stelt dat de aangevraagde bouwwerkzaamheden een ‘zeer grote impact’ hebben op de ruige dwergvleermuis, zonder dat er adequate maatregelen worden getroffen om deze impact te verminderen.

Zo was er de noodzaak voor een gedegen soortentoets, benadrukt door de aanvullende vleermuisscreening. Dit onderzoek heeft echter aangetoond dat er significant bewijs is van potentiële habitatverstoring. Dit onderstreepte destijds de dringende behoefte aan specifieke voorwaarden en compensaties, zoals het plaatsen van nestkasten, die echter door critici als onvoldoende worden gezien in vergelijking met de vereiste van habitatbehoud.

Deze zaak werpt een scherp licht op de uitdagingen van stedelijke ontwikkeling naast kwetsbare ecologische gebieden en dient als een cruciaal referentiepunt voor soortgelijke toekomstige ontwikkelingen, zowel binnen als buiten Diksmuide. Het illustreert hoe essentieel het is om milieubelangen te integreren in de planning en uitvoering van bouwprojecten om zo de biodiversiteit te waarborgen en te bevorderen.

De situatie in Diksmuide roept vragen op over de balans tussen economische ontwikkeling en milieubescherming. Het geval illustreert de noodzaak voor duidelijker beleid en sterkere beschermingsmaatregelen voor waardevolle natuur binnen stedelijke en industriële ontwikkelingsplannen.

Auteurs tekst Andy Vermaut +32499357495 en Serge Jansen +32468334833 van www.westnieuws.be email: contact@westnieuws.be